BURSA AHUDUDU ÜRETİCİLERİNDEN SIRBİSTAN’DA TARIM DİPLOMASİSİ
Kestel Belediye Başkanı Ferhat Erol, Gürsu Belediye Başkanı Mustafa Işık, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkan Vekili Dr. Murat Bayizit ve Kestel İlçesinde bulunan dört Ahududu Üretici Kooperatifinin Başkanlarının katılımıyla Sırbistan’a bir çalışma ziyareti gerçekleştirildi. Bilindiği gibi Türkiye’de ahududu üretiminin %90’ı Kestel İlçesinde yapılmaktadır.
Kestel Belediye Başkanı Ferhat Erol yaptığı açıklamada; “Bursa’mızın tarım vizyonuna katkı sunmak amacıyla, 8-12 Temmuz tarihleri arasında BTSO öncülüğünde düzenlenen ‘Sırbistan Tarım ve Gıda Heyeti Ziyareti’ kapsamında Belgrad, Arilje ve Požega’da bir dizi temas gerçekleştirdik. Ahududu ve üzümsü meyveler konusunda Avrupa’nın örnek ülkesi olan Sırbistan’da; üretim, işleme, paketleme ve fidancılık alanlarında faaliyet gösteren tesisleri inceledik. Arilje Belediyesi ile kardeş şehir protokolü imzalayarak önemli bir iş birliği adımı attık. Kestel’in tarım gücünü daha kaliteli ve katma değerli bir geleceğe taşımak için çalışmaya devam ediyoruz. Bu süreçte bizlerle birlikte olarak gücümüze güç katan Gürsu Belediye Başkanımız Sayın Mustafa Işık’a ve bizlere öncülük eden BTSO Meclis Başkan Yardımcısı Sayın Dr. Murat Bayizit’e teşekkür ediyorum,” dedi.
Gürsu Belediye Başkanı Mustafa Işık ise açıklamasında; “Bursa’dan Sırbistan’a ‘Tarımda Katma Değerli Üretim İçin Stratejik Ziyaret’ başlığında düzenlenen bu anlamlı organizasyonda belediyemizi temsilen yer alıyoruz. BTSO Başkan Vekili Murat Bayizit öncülüğünde, Kestel Belediye Başkanımız Ferhat Erol ile beraber son yıllarda ilçelerimizde üretimi artan ahududu ve benzeri üzümsü meyvelerin üretim koşulları, sahadaki son durumları, üretim ve pazarlamaları konularında incelemeler yapıyoruz. Gürsu tarımı için kazanacağımız her türlü yeni ve verimli iş modeli bizlere katma değer olarak dönecektir,” dedi.
Kestel Belediyesi Park Bahçeler Müdürü Ali Cebeci’nin de katıldığı bu teknik gezi ziyareti kapsamında, Avrupa’nın en büyük ahududu üretim merkezlerinden biri olan, yıllık 130 bin ton üretim kapasitesine sahip bölgede, fidan üretiminden hasada, paketlemeden pazarlamaya kadar olan tüm süreçler yerinde incelenmiş; modern tarım uygulamaları, verimliliği artıran bilimsel yöntemler ve Avrupa standartlarına uygun çeşit geliştirme çalışmaları hakkında kapsamlı bilgiler edinildiği öğrenilmiştir.
Bu önemli teknik çalışma ile Kestel’de ahududu yetiştiriciliğinin kalite, verim ve sürdürülebilirlik açısından Avrupa standartlarına yükseltilmesi, dekar başına verimin artırılması, yeni çeşitlerin adaptasyonu ve üretim kapasitesinin geliştirilmesine yönelik somut adımlar atılmıştır.
Gerçekleştirilen bu program ile ülkemiz adına “Ahududu Eylem Planı'nın ilk adımı başarıyla tamamlanmış olup, Kestel İlçesi’nin bu alandaki öncülüğü pekiştirilmiştir.
Kestel Belediyesi Park Bahçeler Müdürü Ali Cebeci gezi sonrası kaleme aldığı aşağıda paylaştığımız rapor ile gezi sırasında, teknik konularda aldığı notları aktarmıştır.
8 – 12 TEMMUZ 2025 / SIRBİSTAN AHUDUDU VE ÜZÜMSÜ BİTKİLER TEKNİK GEZİ RAPORU
Bu rapor; 8-12 Temmuz 2025 tarihleri arasında Sırbistan’a yapılan üzümsü meyvelerin üretimi, hasadı, saklanması ve paketlenmesi ile ilgili teknik geziye ait detayları içermektedir. Özellikle Avrupa’nın en büyük üretim merkezi olan Arilje bölgesinde incelemelerde bulunulmuştur.
Arilje bölgesi; Sırbistan’ın batı kesiminde, Zlatibor bölgesinde yer alan bir ilçe ve kasabadır. Moravica ve Rzav nehirlerinin birleşme noktasında bulunmaktadır. Kasaba merkezinin rakımı yaklaşık 330 m; çevredeki yükseltiler 1.300 m'ye kadar ulaşmaktadır. Nemli, karasal (Dfb) ve okyanusal (Cfb) iklim özellikleri görülmektedir.
AHUDUDU ÜRETİMİ
19. yüzyılda ABD kökenli fidelerle üretime başlayan Sırbistan’da, ticari üretim ilk olarak, 1920 yılında Çačak – Valjevo bölgelerinde başlamıştır. 1970’li yıllara gelindiğinde ise “Arilje Metodu” öne çıkmıştır. Arilje’nin başı çektiği bölgede yılda ortalama 25.000 ton üretim yapılmakta olup bu bölge dünya çapında donmuş meyve ihracatında en üst sıralarda yer almaktadır.
Arilje’de 2025 yılında yaşanan elverişsiz hava koşulları, hastalık ve yaşlanan bahçeler nedeniyle verimde yüzde 50’ye varan düşüşler beklenmektedir. Bahar donları, nemli hava, erken başlayan kuraklık, rekor sıcaklıklar ve Botrytis gibi mantar hastalıkları nedeniyle 2025 hasadı “en zayıf sezonlardan biri” olarak öngörülmektedir.
AHUDUDU TÜRLERİ & ÜRETİM YÖNTEMLERİ
Sırbistan’da geliştirilmiş yerel çeşitler nadirdir. Yeni çeşit olarak tercih edilen ahududular ise aşağıda sıralanmıştır:
• Glen Dee: James Hutton Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen ve florikane (yaz meyvesi) sınıfına ait, öne çıkan bir çeşittir. Sağlam bitki yapısına sahiptir, diken içermeyen (spine-free), dik gelişen kuvvetli sapları vardır. Tünel - korumalı sistemlerde dönüm başına 2,5-3,5 ton verim sağlanmaktadır. Orta‑geç sezon, yaz ortasından geç Ekim’e kadar meyve vermektedir. Büyük, düzgün, konik veya yuvarlak şekilli; açık kırmızı‑pembe tonlarında parlak meyveler oluşmaktadır.
• Glen Mor: Floricane (yıllık sürgünden) ana hasat + promocane (yeni sürgün) ile sonbaharda ek hasat yapılmaktadır. Toprak hastalıklarına karşı dirençlidir.
• Skye: Diğer türler ile karşılaştırıldığında Skye birçok olumlu özelliğe sahiptir.
1. Double‑cropping için ideal yapı; Skye, hem floricane (yaz) hem primocane (sonbahar) olarak üstün performans göstermektedir. Bu sayede serada çift ürün alınabilmektedir. Gelişmiş fide tipleri (plug, long cane, overwintered) sayesinde sezon uzamakta ve meyve kalitesi stabil kalmaktadır.
2. Yoğun dikim ve pot sistemleri; Serada potlarda veya tünel altına açık sistemlerle (55–100 cm aralık), 2–3 kg meyve/dal gibi yüksek verimler elde edilebilir. Yoğunluk planlamasıyla alan verimi maksimize edilebilmektedir.
3. İklim ve hastalıklara karşı koruma; Yüksek tünel seralar erken don, aşırı yağış, rüzgâr ve patojenlere karşı koruma sağlamaktadır. Bu sayede fungal hastalıklar azalmakta ve sağlıklı, sert ve pazar kalitesine uygun meyve elde edilmektedir.
4. Mekanik/elektronik destek; Serada toprakla temas azaltılarak kök çürümesi engellenmektedir. Sulama; yerden damla sistemiyle kontrollü yapılmaktadır. Arılar ya da elle daha hızlı tozlaşma desteklenebilmektedir.
5. Sıcaklık ve ışık kontrolü; Düşük-soğuklama gereksinimiyle (yaklaşık 200 saat +4 °C) serada erken hasat yapılabilmektedir. Sıcaklık; optimal 15–21 °C, iyi ışık ve 30 cm mesafeli güney cephesi konum olarak idealdir.
6. Diğer avantajlar; Tatlı ve aromatik bir türdür. Sert ve sapından koparılması pratik bir meyvedir. Pazarda; parlak, çekici ve dayanıklı bir görünümü bulunmaktadır.
AHUDUDU FİDAN ÜRETİMİ
Hollanda-Polonya-Almanya tamamen doku kültürü üretimine geçmiştir. Bu tür yaklaşımın birçok avantajı bulunmakta olup bazıları aşağıda sıralanmıştır:
• Virüsten arındırılmış fidanların elde edilmesi
• Genetik olarak homojen ve standart bitkilerin üretilmesi
• Daha hızlı çoğaltma kapasitesi
• GAP, Global GAP, PPV- free gibi uluslararası sertifikalara uygunluk
• Kök sistemi güçlü olduğu için ilk yıldan itibaren yüksek verime ulaşılması
Bir diğer fidan çoğaltma şekli ise çelik ile üretim olarak bilinmektedir. Bu üretime ait genel bir değerlendirme de aşağıda paylaşılmaktadır:
• Hala kullanılmakta olan bu yöntem genellikle küçük-orta ölçekli üretimler için uygun
• Hastalık riski yüksek
• Genetik çeşitlilik fazla
• Verim ve meyve kalitesi değişken
SONUÇ: Eğer sermaye yeterli ve özellikle ihracat, modern bahçe tesisi ya da organik/sertifikalı katma değeri yüksek ürün yetiştiriciliği planlanıyorsa; doku kültürü ile üretilmiş, lisanslı ve sertifikalı fidan tercihi yapılmalıdır.
ALİ CEBECİ (Kestel Belediyesi Park Bahçeler Müdürü)
