TARIMDA YENİ DÖNEM: YAPAY ZEKA
Irmak ve derelerin taşıdığı verimli topraklar ile zenginleşen ovalarımız ve tarım alanlarımızın yüzölçümü erozyonlar ve insanlar tarafından yapılan işlemler ile sürekli azaldı.
Endüstri çağına gelince öküzün yerini güçlü traktörler, karasabanların yerini mibzer, döven tahtalarının yerini biçerdöverler aldı. Geliştirilen çeşitler ile her üründe verim artışı sağlandı. Tarım alanları sürekli azalsa da artan verim ile insanlar arz eksikliği hissetmediler.
Dünya nüfusu 1,5 milyar iken, bir tavuk 3 kg canlı ağırlığa 2 yılda ulaşıyordu. Şimdi Dünya nüfusu 8 milyar oldu ve artık tavuklar bu ağırlığa 35 günde ulaşıyor.
Tavuk eski tavuk mu diye soruyorsanız; tabi ki değil.
Gelinen son aşama da gen teknolojisi ile üretilen bitkilerin genleri ile oynanması maalesef ürünleri farklı bir hale getirmeye başladı. Genetiği değiştirilmiş organizmayı ilk defa mısır üretiminde duyduk ve gen teknolojisinin ilerlemesi ile olabilecekler endişelendirdi.
Neyse ki tehlike görüldü, varlıkların varlıklara karışma riski ortaya çıktı ve genetik biliminde gen değişimi uygulamalarına müdahale edildi, bu çalışmalara sınırlama getirildi, genetikle oynama işi bırakıldı. (İnşallah!)
Değişmeyen tek şey sürekli var olan değişimdir demişler. Doğal olarak değişim durmadı. Teknoloji değiştikçe, geliştikçe faydanıza veya zararımıza olan yeni uygulamalar çıktı ortaya.
Uyduların desteği ile haritalandırma ve farklı uygulamalar dijital hale geldi, uzaktan gözlem ve müdahale yöntemleri çıkmaya başladı. Dijital çağa geçiş yapıldı, son olarak yapay zekâ uygulamaları hayatımıza girmeye başladı.
Yapay zekâ uygulamalarında yapılan gözlem neticesinde, müdahale zamanına insan değil dijital zekâ karar vermeye başladı.
Tarımda yapay zekâya sahip uygulamanın ilk kullanımı, 1985 yılında pamuk üretiminde gübreleme, yabancı ot kontrolü ve verim tahmini için geliştirilen bir simülasyon modeliyle başladı. Yapay zekâya dayalı uygulamalar ve sistemler, o günden bu yana gelişerek yaygınlaştı ve ülkemizde de yaklaşık 25-30 yıldır artan sayıda uygulamalarla karşımıza çıkmaya başladı.
Günümüzde yapay zekâ uygulamaları bitki sağlığını takip edebiliyor, otonom ilaçlama araçlarını yönlendirebiliyor, modern sulama çözümleri sunabiliyor, bitkilerin besin ihtiyaçlarını saptayabiliyor ve birçok zararlı ile mücadelede etkin bir şekilde kullanılıyor.
Küresel ölçekte tarımda yapay zekâ uygulamalarının yaygınlaşmasıyla pazar büyüklüğünün 3 milyar dolara yaklaştığı ve 2028'e kadar yaklaşık iki kat artarak 6 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Artan nüfusun ihtiyaçlarının karşılanması için üretim miktarının ve çeşitliliğinin artmasında yapay zekâ uygulamaları hayati önem taşımaktadır. Tarımsal üretimde yapay zekâ kullanımının ve etkinliğinin artması yapay zekâ programlama üzerinde çalışan nitelikli uzmanların artması ve geliştirilen uygulamaları sahada kullanan üreticilerin çoğalması ile sağlanabilecektir.
Yapay zekâ uygulamalarının artması ile verimliliğin artması, israfın azalması, su tasarrufunun sağlanması amaçlanmakta ve beklenmektedir.
Günümüzde ülkemizde geliştirilen yapay zekâ uygulamalarından bir kaç örnek:
■ Bal arısı izleniminde yapay zekâ yaklaşımı: Orta Doğu teknik üniversitesinde bal arılarının kolon içerisindeki çalışmaları ve polen taşınımının yapay zekâ ile izlenimi ve arıların zirai ilaçlar ve davranışları analiz ediliyor.
■ Yapay zekâ tabanlı sınıflandırma makinesi: Bartın üniversitemiz bölgenin geçim kaynaklarından olan defneyaprağını tasnif etmede, hastalıklı ve yırtık yaprakları net olarak ayırmada kullanılan yapay zekâ destekli ayrıştırma makinesi geliştirmiş ve hizmete sunmuştur.
■ Yapay zekâ ile sulama yönetimi: Ondokuzmayıs Üniversitesi’nde tarımsal sulamada yapay zekâ kullanımı ile şu sarfiyatının en aza indirilmesi amaçlanıyor.
■ Otonom bitki sağlığı tespiti: Siirt üniversitesi bölgede üzüm bağı yetiştiricilerine salkım güvesi zararlısı ve bağ mildiyösü hastalığı ile mücadelede yapay zekâ destekli dron ile tespit ve mücadele yöntemleri geliştiriliyor.
■ Yeşil hidrojen sistemi: Hitit Üniversitesi yapay zekâyı yağmur hasadı ve yeşil hidrojen üretimi için geliştiriyor. Proje ile yeşil hidrojen enerjisi üretimi ve yağmur hasadının geliştirilmesi ile kuraklık ile mücadele amaçlanıyor.
Bu çalışmalardan başka birçok üniversitemizde otonom sera yönetimi, bitki ihtiyaçlarının tespiti ve verimli gübre kullanımı, yabancı ot kontrolü, hastalık ve zararlıların tespiti ve mücadelesi, verimli hasat uygulamaları ve birçok konuda yapay zekâ destekli programlar uygulanmakta ve geliştirilmektedir.
Üreticilerimize ve tarımda istihdam olan teknik elemanlara düşen verimliliği artırırken israfı azaltan böylece daha fazla para kazanmanızı sağlayan yapay zekâ uygulamaları konusunda bilgi sahibi olmak, daha fazla kullanımını sağlamak, tarımsal üretimi verimli ve karlı yapabilmek için bilgi dağarcığımızı geliştirmektir.
Unutmayalım ki değişmeyecek tek şey sürekli değişim olmasıdır. Değişen dünyaya ayak uydurmazsak geride kalırız.